Μυοπάθειες & Άσκηση

Μυοπάθειες - Κατηγοριοποίηση

Οι μυοπάθειες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, 

στις ατροφικές μυοπάθειες , 
όπου παρουσιάζεται μείωση του μεγέθους των μυϊκών ινών, όχι όμως και του αριθμού τους και 

Οι μυϊκές ατροφίες διακρίνονται:

• σε γενικευμένες και
  • Η μακροχρόνια σωματική ακινητοποίηση,
  • η κακή διατροφή,
  • νοσήματα των ενδοκρινών αδένων και του κολλαγόνου,
  • ορισμένες άλλες χρόνιες συστηματικές παθήσεις,
  • καθώς και το γήρας, όταν συνοδεύεται από υποκινητικότητα, προκαλούν γενικευμένη μυϊκή ατροφία.
• σε εντοπισμένες.
  • Aνεργησία από ακινητοποίηση ενός άκρου ή
  • διαταραχές της νεύρωσης των μυών (περιφερικές νευροπάθειες) οδηγούν σε νευρογενούς τύπου μυϊκές ατροφίες ή αμυατροφίες, που είναι συνήθως εντοπισμένες.

στις εκφυλιστικές μυοπάθειες , 
όπου οι μυϊκές ίνες καταστρέφονται δομικά και εκφυλίζονται. 

Οι εκφυλιστικές μυοπάθειες διακρίνονται 

• στις μυϊκές δυστροφίες, που είναι συνήθως συγγενείς και 
  Στις κληρονομικές μυοπάθειες τα παθολογικά γονίδια ή οι μεταλλάξεις τους , όπως στη μυοδυστροφία Duchenne, προκαλούν τη σύνθεση παθολογικών μυϊκών πρωτεϊνών.
   
• στις φλεγμονώδεις, πoυ είναι αυτοάνοσου αιτιολογίας.
  Στις αυτοανοσοποιητικές παθήσεις, όπως στη μυοσίτιδα και πολυμυοσίτιδα,τα αντισώματα που παράγονται δρουν βλαπτικά στα μυοϊνίδια, οδηγώντας στην εκφύλιση τους.

Οι μυϊκές ατροφίες διακρίνονται σε γενικευμένες και σε εντοπισμένες.

Μυϊκή ατροφία

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της μυϊκής ατροφίας είναι η προοδευτική ελάττωση της μυϊκής μάζας. Αυτή οφείλεται σε απώλεια του σαρκοπλάσματος και σε ελάττωση της διαμέτρου των μυϊκών ινών. Σε βαρύτερες μορφές εμφανίζονται εκφυλιστικές αλλοιώσεις της μυϊκής ίνας. Η ελάττωση των συσταλτών πρωτεϊνών των μυϊκών ινών σε καταστάσεις ατροφίας συνοδεύονται από παράλληλη αύξηση του συνδετικού ιστού και ιδιαίτερα του κολλαγόνου. Η μεταβολή αυτή της σχέσης μεταξύ συσταλτών και μη συσταλτών στοιχείων χαρακτηρίστηκε ως «προσαρμοστικός αλλομορφισμός» του μυός. Οι τύπου ΙΙ μυϊκές ίνες εμφανίζουν τις περισσότερο σημαντικές μεταβολές στις ατροφικές μυοπάθειες.

Κλινικές εκδηλώσεις των μορφολογικών αυτών μεταβολών στις μυϊκές ατροφίες είναι η μυϊκή αδυναμία και εύκολη κόπωση των μυών, καθώς και διάχυτες μυαλγίες και κράμπες ιδιαίτερα κατά την προσπάθεια εκτέλεσης άσκησης. Το γεγονός αυτό μειώνει ακόμη περισσότερο τη φυσική δραστηριότητα του ατόμου και έτσι επιτείνεται η μυϊκή ατροφία. 

Η άσκηση και ιδιαίτερα η στατικού τύπου αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσο θεραπευτικής αντιμετώπισης της μυϊκής ατροφίας.

Eυνοϊκές μεταβολές της άσκησης στους μύες

Οι μορφολογικές και λειτουργικές ευνοϊκές μεταβολές που εμφανίζονται στους μύες με την εφαρμογή συστηματικών προγραμμάτων γύμνασης ενδυνάμωσης είναι:

1. Αύξηση του αριθμού και της διαμέτρου των μυϊκών ινών και των δύο τύπων, καθώς και των μυοϊνιδίων, αύξηση των συσταλτών πρωτεϊνών του σαρκοπλάσματος, αύξηση των αιμοφόρων τριχοειδών, καθώς και αύξηση των μη συσταλτών στοιχείων. Η συστηματική άσκηση, ισομετρικού, ισοτονικού ή κυρίως μικτού χαρακτήρα, βελτιώνει ή και αποκαθιστά πλήρως τη μυϊκή ατροφία. Συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι σε ασθενείς με μυϊκή ατροφία η προπόνηση με στατικού τύπου κυρίως ασκήσεις οδηγεί σε αποκατάσταση της ατροφίας τους διαμέσου απευθείας μηχανικής επίδρασης στις μυϊκές ίνες. Η επαναλαμβανόμενη επιβάρυνση στους μύες, κυρίως με έκκεντρου τύπου ασκήσεις μέτριας ή αυξημένης έντασης, προκαλεί μικροβλάβες στην κατασκευή των σαρκομερίων που αποτελούν το ερέθισμα για την ενεργοποίηση του μηχανισμού αποκατάστασης της φυσιολογικής μορφολογίας ή ακόμη και της αντιρροπιστικής αύξησης του μεγέθους τους. Υποστηρίζεται μάλιστα, ότι με τις ασκήσεις αυτές διασπώνται σε μεγάλα μυοϊνίδια ορισμένοι Ζ δίσκοι. Τα νέα μυοϊνίδια που προκύπτουν αποκτούν στη συνέχεια το φυσιολογικό μέγεθός τους και έτσι τελικά αυξάνει ο αριθμός τους.
2. Αύξηση του αριθμού και του όγκου των μιτοχονδρίων, καθώς και βιοχημικές μεταβολές, όπως αύξηση της ενζυματικής οξειδωτικής δραστηριότητας, της συγκέντρωσης της κρεατίνης, του ΑΤΡ και του γλυκογόνου. Εκτός από την αναγέννηση και την αυξημένη πρωτεϊνοσύνθεση στις μυϊκές ίνες η συστηματική άσκηση, κυρίως αεροβικού τύπου βελτιώνει τις μεταβολικές διεργασίες στους σκελετικούς μύες. 
   Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι αυξάνει τον αριθμό και τις μεταβολικές λειτουργίες των μιτοχονδρίων και οδηγεί σε αύξηση της δραστηριότητας ορισμένων ενζύμων του κύκλου του Κrebs, σε αύξηση της περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες των μιτοχονδρίων, καθώς και σε βελτίωση της ικανότητας οξείδωσης των λιπών και της γλυκολυτικής δραστηριότητας. 
   Οι μεταβολικές αυτές διεργασίες διευκολύνονται σημαντικά από ορισμένες μορφολογικές προσαρμογές των σκελετικών μυών στη συστηματική άσκηση, δηλαδή από την αύξηση του αριθμού των οξειδωτικών ινών, των μιτοχονδρίων και των αιμοφόρων τριχοειδών αγγείων. Σε αρκετές πειραματικές και κλινικές μελέτες διαπιστώθηκε ότι η συστηματική άσκηση, κυρίως ισομετρικού τύπου, οδηγεί σε μετατροπή των τύπου ΙΙβ σε ΙΙα (οξειδωτικές), με αποτέλεσμα την αύξηση των λειτουργικών ικανοτήτων των μυών.
3. Βελτίωση της λειτουργικής ικανότητας των μυών, όπως αύξηση της μέγιστης ταχύτητας συστολής, της έντασης της ισομετρικής και ισοτονικής συστολής, της αντοχής και της ισχύος τους. Οι μορφολογικές προσαρμογές, καθώς και η βελτίωση των μεταβολικών μηχανισμών με τη γύμναση που προαναφέρθηκαν δεν αυξάνουν μόνον την αντοχή των σκελετικών μυών των άκρων στην άσκηση, αλλά και τη γενική φυσική επάρκεια, αφού αποτελούν την κύρια αιτία αύξησης της ικανότητας μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου από τον οργανισμό.
4. Βελτίωση της λειτουργίας της νευρομυϊκής σύνδεσης και η ιδιαίτερα αύξηση της ταχύτητας αγωγιμότητας της νευρικής διέγερσης. Αυτή σχετίζεται με την αύξηση της διαμέτρου των νευρικών ινών και την πάχυνση της μυελίνης ουσίας που προκαλείται από τη συστηματική γύμναση. Οι βελτιώσεις αυτές στους σκελετικούς μύες οδηγούν και σε αύξηση της αεροβικής ικανότητας του ατόμου.

Πρόγραμμα άσκησης

Ο σχεδιασμός του κατάλληλου προγράμματος άσκησης σε ασθενείς με μυοπάθειες προϋποθέτει την εκτίμηση της λειτουργικής ικανότητας του ασθενούς και την εκτίμηση της απόδοσης των σκελετικών μυών του. 

Η επιβάρυνση θα πρέπει να προσαρμόζεται στις ικανότητες κάθε ασθενούς και στα χαρακτηριστικά του νοσήματος. 

Σε ασθενείς με μυοπάθειες δεν υπάρχουν πολλές τυχαιοποιημένες μελέτες που να εφαρμόζουν προγράμματα συστηματικής άσκησης. 

Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα δείχνουν ότι σε ασθενείς με μυοτονική μυϊκή δυστροφία (MS) και πρόσωπο-ώμο-βραχιόνιο μυϊκή δυστροφία (FSHD) ένα πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσης με μέτριας έντασης ασκήσεις δεν επιφέρει επιπλοκές και μπορεί να συμβάλλει στο θεραπευτικό σχήμα. 

Σε ασθενείς με δερματομυοσίτιδα και πολυμυοσίτιδα εφαρμόζεται αερόβιο πρόγραμμα γύμνασης, ενώ στην μιτοχονδριακή μυοπάθεια ένα μικτό πρόγραμμα γύμνασης που να περιλαμβάνει τόσο αερόβιες, όσο και ασκήσεις ενδυνάμωσης βρέθηκε ότι μπορεί να βελτιώσει την αερόβια ικανότητα των ασθενών. 

Οι περισσότερες μελέτες εφαρμόζουν βραχύβια προγράμματα διάρκειας 6-12 εβδομάδων, χωρίς να διαπιστώνονται σημαντικές μεταβολές. Είναι φανερό ότι απαιτούνται μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας παρεμβάσεις για την επίτευξη ευνοϊκών μορφολογικών και λειτουργικών προσαρμογών στους σκελετικούς μύες.